مسئله 1606- در واجب بودن امر به معروف و نهى از منكر چند چيز شرط است:

اوّل: كسى كه مى‏خواهد امر و نهى كند، معروف را از منكر تشخيص بدهد و بر كسى كه معروف و منكر را نمى‏داند، واجب نيست؛ ولى هر مسلمانى بايد معروف و منكر در اسلام‏ را بداند.

دوّم: احتمال بدهد امر و نهى او تأثير مى‏كند، پس اگر بداند اثر نمى‏كند، واجب نيست.

صفحه 238

سوّم: بداند شخص معصيت‌كار بنا دارد كه معصيت خود را تكرار كند، پس اگر احتمال عقلايى بدهد كه تكرار نمى‏كند، واجب نيست.

چهارم: در امر و نهى مفسده‏اى نباشد، پس اگر احتمال عقلايى بدهد كه اگر امر يا نهى كند براى خود يا ديگران ضرر قابل توجّهى دارد، واجب نيست.

مسئله 1607- اگر معروف يا منكر از امورى باشد كه شارع مقدّس به آن اهميّت زياد مى‏دهد، بايد ملاحظۀ اهميّت شود و مجرّد ضرر قابل توجّه، موجب سقوط آن نمى‏شود.

مسئله 1608- اگر بدعتى در اسلام واقع شود اظهار حقّ و انكار باطل واجب است، گرچه بدانند تأثير نمى‏كند.

مسئله 1609- اگر احتمال عقلايى داده شود كه سكوت موجب آن مى‏شود كه منكرى معروف شود يا معروفى منكر شود يا موجب تقويت ظالم يا موجب جرأت او و مانند آن شود، واجب است خصوصاً بر علماى اعلام اظهار حقّ و اعلام آن، گرچه بدانند تأثير ندارد.

مسئله 1610- اگر ورود كسى در دستگاه دولتى موجب شود كه از مفسده‏ها و منكراتى جلوگيرى شود، واجب است تصدّى آن امر، مگر آنكه مفسدۀ اهمّى در آن باشد.